Vì Sao Thực Phẩm Chức Năng Giả Ngày Càng Tinh Vi Và Khó Phát Hiện?

Trong những năm gần đây, tình trạng thực phẩm chức năng (TPCN) giả tại Việt Nam đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng đáng báo động. Không chỉ gia tăng mạnh mẽ về số lượng với hàng nghìn sản phẩm giả mạo được phát hiện mỗi năm, mà các thủ đoạn làm giả còn trở nên vô cùng tinh vi và khó phát hiện, gây khó khăn cho cả cơ quan chức năng lẫn người tiêu dùng trong việc nhận biết:

Tình Trạng Thực Phẩm Chức Năng Giả Tràn Lan Và Làm Giả Tinh Vi

Từ đầu năm 2025 đến nay, tình trạng sản xuất và buôn bán thực phẩm chức năng (TPCN) giả tại Việt Nam tiếp tục diễn biến phức tạp, với nhiều vụ việc tinh vi bị phát hiện và xử lý. Dưới đây là một số trường hợp điển hình:

1. Đường dây sản xuất hàng nghìn hộp TPCN giả tại Thanh Hóa

Vào tháng 12/2024, Công an tỉnh Thanh Hóa đã bắt giữ hai đối tượng Nguyễn Hữu Nam (24 tuổi) và Triệu Y Tám (23 tuổi) vì hành vi sản xuất và buôn bán hàng nghìn hộp TPCN giả mang nhãn hiệu “Khớp Tây Bắc” và “Cao Tây Bắc”. Các đối tượng đã thành lập hộ kinh doanh cá thể, sử dụng mạng xã hội để quảng cáo sản phẩm và thuê nhân viên tư vấn bán hàng online. Sản phẩm được sản xuất tại nhà riêng, sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc và tem nhãn giả mạo, sau đó vận chuyển vào Thanh Hóa để tiêu thụ.

2. Triệt phá tụ điểm bán TPCN giả “tiền tỷ” tại Tây Ninh

Tháng 10/2024, Công an tỉnh Tây Ninh đã triệt phá một tụ điểm buôn bán TPCN giả trên không gian mạng do Phan Trọng Hiếu và vợ là Nguyễn Thị Hào điều hành. Các đối tượng sử dụng nhiều tài khoản trên sàn thương mại điện tử để bán hàng giả là thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khỏe với giá rẻ, được quảng cáo có tác dụng giảm cân. Tại hiện trường, lực lượng chức năng thu giữ nhiều thùng sản phẩm TPCN, thuốc bảo vệ sức khỏe, cùng các dụng cụ để dán nhãn, tem, đóng hộp.

3. Phát hiện 40 tấn mỹ phẩm, TPCN giả tại Hà Nội

Cuối năm 2023, lực lượng chức năng đã kiểm tra một cơ sở sản xuất tại huyện Chương Mỹ, Hà Nội và phát hiện 40 tấn mỹ phẩm và TPCN giả, phải dùng 26 xe tải để vận chuyển. Cơ sở này sản xuất các sản phẩm giả mạo nhãn hiệu nổi tiếng như Blackmores, Ronas, Ultra-V, Vitamin E, Gamma, Royal Retinol, với bao bì và tem nhãn tinh vi, khó phân biệt với hàng thật.

4. Khởi tố vụ TPCN giả đầu tiên trên không gian mạng

Tháng 12/2024, Đội Quản lý thị trường số 24 (Cục QLTT TP.Hà Nội) đã phối hợp với các cơ quan chức năng khởi tố vụ án buôn bán TPCN giả đầu tiên trên không gian mạng. Các đối tượng đã thuê địa điểm để kinh doanh online trên mạng xã hội, bán sản phẩm TPCN giả mạo nhãn hiệu của Công ty TNHH SUPHARMCO. Lực lượng chức năng đã thu giữ nhiều sản phẩm giả và chuyển hồ sơ vụ việc cho cơ quan điều tra để xử lý theo quy định của pháp luật.

Việc phát hiện và xử lý trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng này:

Công nghệ làm giả thực phẩm chức năng ngày càng hiện đại

Các đối tượng sản xuất TPCN giả đã đầu tư vào công nghệ in ấn tiên tiến nhất hiện nay để sao chép một cách tinh vi và gần như hoàn hảo mọi chi tiết từ bao bì, nhãn mác, cho đến mã vạch và tem chống hàng giả của sản phẩm chính hãng. Không dừng lại ở đó, nhiều cơ sở còn trang bị hệ thống máy móc đóng gói tự động hiện đại, cho phép tạo ra các sản phẩm có độ hoàn thiện cao, từ hình thức bên ngoài đến kết cấu bên trong đều giống hệt hàng thật đến từng chi tiết nhỏ nhất, khiến ngay cả những người có kinh nghiệm cũng khó có thể phân biệt được bằng mắt thường nếu không có các công cụ kiểm tra chuyên dụng.

Lợi dụng kênh bán hàng trực tuyến và danh tiếng của người nổi tiếng để bán Thực Phẩm Chức Năng Giả

TPCN giả thường được phân phối rộng rãi qua nhiều kênh khác nhau, bao gồm các nền tảng mạng xã hội phổ biến, các trang thương mại điện tử không rõ nguồn gốc xuất xứ, và thậm chí còn len lỏi vào hệ thống các cửa hàng bán lẻ truyền thống. Sự đa dạng trong kênh phân phối này khiến người tiêu dùng gặp nhiều khó khăn trong việc phân biệt và dễ dàng mua phải sản phẩm giả mạo.

Hiện nay, một trong những chiến thuật tinh vi nhất của các đối tượng làm giả là việc lợi dụng danh tiếng và ảnh hưởng của người nổi tiếng để quảng bá TPCN giả. Điều này đang diễn ra ngày càng phổ biến với những thủ đoạn tinh vi như sau:

• Thuê các nghệ sĩ, người có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội để quảng cáo cho sản phẩm mà không thực hiện quy trình kiểm chứng chặt chẽ về nguồn gốc và chất lượng sản phẩm
• Sử dụng trái phép hình ảnh, video của các nghệ sĩ nổi tiếng khi họ hoàn toàn không hay biết, nhằm mục đích “dựa hơi” để quảng cáo cho các sản phẩm giả mạo, tạo niềm tin giả tạo với người tiêu dùng
• Thậm chí còn tiến xa hơn bằng việc làm giả các loại chứng nhận, giấy tờ pháp lý về việc nghệ sĩ là đại sứ thương hiệu chính thức, nhằm tăng cường độ tin cậy và tính thuyết phục cho sản phẩm giả

Những thủ đoạn tinh vi này, kết hợp với việc sản phẩm được phân phối đồng thời qua nhiều kênh bán hàng khác nhau như mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử, đã tạo ra một thách thức lớn cho người tiêu dùng trong việc phân biệt được đâu là sản phẩm thật, đâu là sản phẩm giả mạo trên thị trường.

Lỗ hổng trong cơ chế quản lý Thực Phẩm Chức Năng Giả

Tại Việt Nam, tình trạng này có một phần nguyên nhân sâu xa từ những bất cập trong cơ chế quản lý và giám sát. Đặc biệt là quy định về cơ chế tự công bố sản phẩm, vốn được thiết kế để tạo điều kiện thông thoáng và thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc tự công bố và chịu trách nhiệm về chất lượng, an toàn của sản phẩm. Mặc dù mục đích ban đầu là tốt, nhằm giảm bớt thủ tục hành chính và tạo môi trường kinh doanh cởi mở, nhưng trên thực tế, một số doanh nghiệp thiếu đạo đức đã lợi dụng những kẽ hở trong cơ chế này để thực hiện các hoạt động kinh doanh phi pháp, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng.

Thiếu công cụ phát hiện hiệu quả Thực Phẩm Chức Năng Giả

Một yếu tố quan trọng không thể bỏ qua là vấn đề về nhận thức của người tiêu dùng. Phần lớn người tiêu dùng hiện nay còn thiếu kiến thức chuyên môn và kỹ năng cần thiết để phân biệt được thực phẩm thật và giả, đặc biệt là trong bối cảnh các sản phẩm giả mạo ngày càng tinh vi. Điều này khiến họ dễ dàng trở thành nạn nhân của các thủ đoạn lừa đảo tinh vi trên thị trường. Trong khi đó, hệ thống bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hiện tại vẫn còn nhiều hạn chế và chưa thực sự phát huy hiệu quả trong việc ngăn chặn tình trạng này. Thêm vào đó, một thách thức lớn đến từ công nghệ kiểm định hiện tại – các phương pháp và thiết bị sẵn có vẫn chưa đủ tiên tiến để có thể nhanh chóng và chính xác phát hiện ra toàn bộ các chất hóa học và phụ gia độc hại được sử dụng trong các sản phẩm thực phẩm giả mạo.

Lợi nhuận cao và chi phí đầu tư thấp

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thực phẩm giả gia tăng là lợi nhuận cao và chi phí đầu tư thấp. Các đối tượng sản xuất thực phẩm giả có thể thu lợi nhuận khổng lồ, đôi khi gấp 5-10 lần so với chi phí sản xuất ban đầu, trong khi rủi ro bị phát hiện và xử lý còn thấp. Chi phí đầu tư ban đầu cũng không quá cao do họ sử dụng nguyên liệu kém chất lượng, không đảm bảo an toàn. Các đối tượng vi phạm còn lợi dụng những lỗ hổng trong cơ chế quản lý, đặc biệt là quy định về tự công bố sản phẩm theo Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ, để hợp thức hóa việc sản xuất và phân phối thực phẩm giả trên thị trường một cách dễ dàng.

Kết luận

Thực phẩm chức năng giả ngày càng tinh vi và khó phát hiện là hệ quả của sự kết hợp giữa công nghệ làm giả hiện đại, kênh phân phối linh hoạt, và nhận thức còn hạn chế từ phía người tiêu dùng. Để tự bảo vệ mình, người tiêu dùng cần:

• Luôn mua hàng từ các địa chỉ uy tín, có giấy phép rõ ràng.
• Kiểm tra mã QR, mã vạch, tem chống giả cẩn thận.
• Không tin vào quảng cáo phóng đại, giá rẻ bất thường.
• Chủ động tìm hiểu thông tin sản phẩm qua các nguồn chính thống.

Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng cần siết chặt quản lý, tăng cường kiểm tra và hoàn thiện pháp luật để xử lý triệt để các hành vi gian lận trong lĩnh vực này.